काठमाडौं – नेपालसँगको वस्तु व्यापार तथा लगानी दुवैका दृष्टिले छैटौं नम्बरमा रहेको अष्ट्रेलियासँग नेपालले द्विपक्षीय व्यापार तथा लगानी सम्झौता (टिफा) गरेको छ ।
परराष्ट्रमन्त्री एनपी साउदको अष्ट्रेलिया भ्रमणका क्रममा यो सम्झौता भएको हो । संयुक्त राज्य अमेरिकापछि टिफा भएका अष्ट्रेलिया दोस्रो मुलुक हो ।
दुई देशबीचको व्यापार तथा लगानीलाई दुवै मुलुकले प्रवर्द्धन गर्ने र दीर्घकालीन विकास र आर्थिक उत्थानशीलतालाई सहज वातावरण बनाउने सम्झौतामा उल्लेख छ । यसका लागि छलफलको स्थायी संरचनाका रुपमा अष्ट्रेलिया-नेपाल संयुक्त लगानी समिति गठन गर्ने पनि सम्झौतामा उल्लेख छ । सो समितिमा नेपालको उद्योग वाणिज्य तथा आपूर्ति मन्त्रालयले अध्यक्षता गर्ने तथा अष्ट्रेलियाका तर्फबाट अन्तर्राष्ट्रिय मामिला तथा व्यापार विभागले अध्यक्षता गर्ने छन् ।
यो सम्झौताले दुई मुलुकबीच व्यापारसम्बन्धी छलफलको संरचना निर्माण गरेको र त्यसमार्फत दुई पक्षीय हितका विषयमा निरन्तर छलफल गर्ने उद्योग वाणिज्य तथा आपूर्ति मन्त्रालयका सहसचिव रामचन्द्र तिवारीले बताए ।
‘अष्ट्रेलिया नेपालको छैटौं ठूलो व्यापार साझेदार हो, त्यहाँ नेपाली जनसंख्या पनि बढ्दै गएकाले निर्यात बढाउने सम्भावना छ,’ उनले भने, ‘त्यो सम्भावनालाई उपयोग गर्न पनि यो सम्झौता महत्वपूर्ण छ ।’
सन् २०२६ मा नेपाल अल्पविकसित मुलुकबाट स्तरोन्नत हुँदै छ । स्तरोन्नतिपछि नेपालले अल्पविकसित मुलुकका रुपमा पाउँदै आएको भन्साररहित र कोटारहित सुविधा गुमाउनेछ । ‘त्यसबेला नेपालले ड्युटी फ्री कोटा फ्री सुविधालाई निरन्तरता दिन चाहनेछ । त्यसका लागि वार्ताको ढोका पनि यो सम्झौताले खोलेको छ,’ तिवारीले भने ।
अष्ट्रेलिया नेपाल संयुक्त समितिको पहिलो बैठक जतिसक्दो छिटो गर्ने र त्यसपछि भने हरेक दुई वर्षमा बैठक बस्ने सम्झौतामा उल्लेख छ ।
यस्तो समितिले दुई देशको पारस्परिक हितका लागि आर्थिक सहकार्य तथा व्यापार एवम् लगानी प्रवर्द्धन गर्ने सम्झौतमा उल्लेख छ । व्यापार तथा लगानीका क्षेत्रमा छलफल तथा संवादलाई सहजीकरण गर्ने विषय पनि सम्झौतामा उल्लेख छ ।
स्यानीटरी तथा फाइटो स्यानीटरी तथा व्यापारका प्राविधिक अवरोध (टीबीटी)लगायत अन्य क्षेत्रमा प्राविधिक तथा प्राविधिक सहयोग आदानप्रदान गर्ने पनि सम्झौतामा उल्लेख छ ।
अष्ट्रेलिया नेपालको महत्वपूर्ण व्यापार साझेदार रहेकाले यो सम्झौताबाट अधिकम् भाल लिन नेपालले पहल गर्नुपर्ने वाणिज्य मन्त्रालयका पूर्वसचिव चन्द्र घिमिरेले बताए ।
